Burn-out

Wat is een Burn-out?

Als je in een burn-out terecht bent gekomen, dan heb je lange tijd stress ervaren. Bovendien heb je nooit een goede manier gevonden om met stress om te gaan. De oorzaak van je stress kan privé of op het werk te vinden zijn. Maar meestal is het een combinatie van de twee. Na lange tijd raak je zo als het ware opgebrand.

Gekeken naar de definitie van een burn-out kenmerkt zich deze door het gelijktijdig optreden van de volgende drie zaken:

  • fysieke en emotionele uitputting
  • depersonalisatie en/of cynisme (anderen als negatief subject of object zien)
  • verminderd vertrouwen in persoonlijke competentie.

Oftewel je bent fysiek en emotioneel snel moe, hebt een verminderd zelfbeeld en weinig vertrouwen in situaties en andere mensen. Het gevolg is dat je niet (goed) meer kunt functioneren. Zowel op het werk als privé werken je gevoelens, gedachten en fysieke kunnen niet meer mee.

Psychische burn-out symptomen
  • Concentratieverlies
  • Besluiteloosheid
  • Angst- en paniekklachten
  • Geheugenproblemen
  • Gevoelens van paniek
  • Snel kwaad
  • Jezelf snel ergeren
  • Gevoel van machteloosheid
  • Opgejaagd gevoel
  • Neerslachtig
  • Sneller agressief
  • Wantrouwen
  • Nergens zin in
  • Gevoelens van onzekerheid
  • Neiging tot verslaving
Lichamelijke burn-out symptomen
  • Constante moeheid
  • Slapeloosheid
  • Gevoel van uitputting
  • Pijn in de spieren
  • Nek- en schouderpijn
  • Spanning op de buikstreek
  • Energieloze stem
  • Hoge ademhaling
  • Vergeetachtigheid
  • Geen of weinig zin in seks
  • Snel moe of grieperig
  • Darmproblemen
  • Hoge hartslag
  • Hoge bloeddruk
Typische oorzaken van burn-out

Burn-out is niet uitsluitend een werkgerelateerd probleem. Het is een combinatie van factoren die voor chronische stress zorgen, waardoor je burn-out raakt.

  • Je legt de lat erg hoog of wilt geen fouten maken.
  • Je moet en zult uit je schulden komen en je baan wil je niet verliezen.
  • Je leidinggevende begrijpt jou niet en je maakt je kwaad.
  • Je rust niet voordat de dingen die af moeten zijn ook af zijn, al duurt het 1 jaar.
  • Je hebt moeite met NEE zeggen en je trekt al het werk naar je toe.
  • Je bent in gezelschap van anderen soms onzeker van jezelf of je hebt een bepaalde angst die je naar anderen wilt verbloemen en die gaat opspelen.
  • Je overschat jezelf en denkt meer te kunnen dan je aankunt.

Herstel van burn-out

Uitgaande van de definitie van een burn-out is het dus zaak om deze kenmerken aan te pakken. Hoe kan je herstellen van een burn-out?

Stap uit je Burnout pakt daartoe alle drie de kenmerken op een slimme manier aan. Het programma zorgt voor:

  • Fysiek herstel: zowel je hersens als je lichaam veren op!
  • Emotioneel herstel en empowerment voor meer zelfvertrouwen!
  • Meer psychische flexibiliteit om de uitdagingen van het werk weer aan te kunnen en terugval te voorkomen. Je wordt stress bestendiger!

Ontstaan van een burn-out type I en II

Een burn-out krijg je natuurlijk niet zo maar. Bovendien onderscheiden wij een zogenaamde burn-out type I en type II.

Stap uit je Burnout - Fase 1

Fase 1

In iedere situatie kan je (tijdelijk) stress ervaren. Daardoor verandert er tijdelijk van alles in het lichaam. Je gaat bijvoorbeeld wat meer zweten, wordt alerter, maar tegelijk gaan onderhoudsprocessen trager verlopen. Als je echter genoeg beweegt en ontspanning krijgt dan wordt de balans in je lichaam hersteld.

Stap uit je Burnout - Fase 2

Fase 2

Is het zo dat je telkens stress hebt en je bovendien niet vaak genoeg kunt ontspannen, dan ontstaat een achterstand in je herstelprocessen. Ziekte kiemen krijgen meer gelegenheid zich te openbaren, wondjes genezen minder snel, je hersenen gaan iets minder goed functioneren.

Stap uit je Burnout - Fase 3

Fase 3

Als de achterstand in je herstel voortduurt dan kan het zo zijn dat je lichaam de nieuwe stress-ontspanningsverhouding als ‘normaal’ gaat aanvaarden. Je blijft als het ware alert en tegelijkertijd staan de herstelprocessen in je lichaam langere tijd op een laag pitje. Dat gaat ten koste van je gezondheid. Je lichaam en geest geven diverse stress-signalen af!

Stap uit je Burnout - Fase 4

Fase 4

Deze nieuwe ‘normaal-toestand’ is een fase waarin langzaamaan een burn-out ontstaat. Afhankelijk van je vasthoudendheid en je onvermogen om naar de signalen van je lichaam te luisteren duurt dit kort of langer voort. Ondertussen raken steeds meer systemen in je lichaam ontregeld. Vroeg of laat ga je door de knieën en afhankelijk van op welk moment dat is, heeft je gezondheid een flinke deuk opgelopen. Je hebt dan een burn-out type I opgelopen.

Stap uit je Burnout - Fase 5

Fase 5

Ben je echter, ondanks alle signalen toch blijven doorgaan, dan ontstaat op een gegeven moment een situatie waarin je ineens helemaal niets meer kunt. Naast schade aan diverse andere systemen in je lichaam is je energie-systeem nu compleet ontregeld. Dat noemen we een burn-out type II. Het herstel uit een burn-out type II duurt een stuk langer.

Burn-out, overspannen of depressief?

Een burn-out is iets wezenlijks anders dan overspannen of depressief zijn. Wel komen sommige zaken overeen.

Kenmerkend is dat in een overspannen situatie je als het ware op de toppen van je zenuwen loopt. Ook dan heb je vaak al langere tijd veel stress ervaren, maar de emotionele en fysieke uitputting is veel minder groot.

Iemand met een depressie daarentegen kan wel dingen doen, maar wil ze niet. En iemand met een burn-out wil wel, maar kan niet. Een burn-out is dus een energie stoornis en een depressie meer een stemmingstoornis, al is het wel zo dat mensen tijdens een burn-out type I ook vaak depressieve gevoelens ontwikkelen.

Veel van de symptomen van een burn-out en een depressie komen met elkaar overeen. Mensen met een burn-out zijn vaak somber en lusteloos, net als mensen met een depressie. Om deze klachten te onderscheiden is goede diagnostiek belangrijk.

Verschillen tussen burn-out, overspannenheid en een depressie

In de psychiatrie maakt men wel onderscheid tussen burn-out, een overspannenheid en een depressie. Hieronder vind je een summier overzicht. Ga niet zelf lopen dokteren, je huisarts of bedrijfsarts kan je verder helpen! Tot voor kort werd er zwaar getild aan het verschil tussen een burn-out en overspannenheid. De definitie luidde als volgt: Overspannenheid is een situatie die ontstond ‘als er teveel van je verwacht of geëist wordt in een korte periode (2 á 3 maanden). Bijvoorbeeld als er een collega ziek is of een project niet goed loopt en de deadline niet gehaald gaat worden.’ Een herstelperiode van een paar weken is meestal voldoende om te herstellen en weer in balans te komen.

Een burn-out is veel heftiger dan een overspannenheid en heeft impact op je hele persoonlijkheid. Een depressie tenslotte is een (psychiatrische) aandoening waarbij psychotherapie, activering en eventueel medicatie aan de orde is.

OverspannenBurn-outDepressie
OorzaakOpeenstapeling van stressgevende factoren of situatiesLangdurige chronische overbelastingOnduidelijk
SymptoomOpgejaagdheid, sterk wisselende stemmingenGeestelijke en lichamelijke uitputtingSomberheid, stemmingsschommelingen, moedeloosheid, gevoelens van waardeloosheid, onzekerheid, negatief zelfbeeld, terugtrekken uit de (sociale) wereld.
ProbleemOnvermogen om probleemsituaties op te lossenDe energiehuishouding is verstoordOnvermogen om ergens van te genieten. Gedachten aan de dood. Geen toekomst zien.
WerkgerelateerdNiet noodzakelijkAltijdEen depressie heeft met alle aspecten van je leven te maken, dus óók je werk
Houding t.o.v. je werkOnveranderdTegenzin, vaak cynischNiet van toepassing
BehandelingRust, je probleemoplossend vermogen vergrotenTerugwinnen van de regie op je levenPsychotherapie en/of antidepressiva

(Tabel naar Donner-Quanjer, Van Gogh, Met burn-out aan het werk)